it’s science, stupid!

Dit stuk zou kunnen gaan over Donald, Boris, Bart en konsoorten. Maar dan zou het een negatieve pamflet zijn over hoe verkeerd het aan het gaan is in deze wereld. Neen, laten we, voor één keer, een positieve noot zetten. We hebben het over Greta, Anuna, Kira en al die jonge mensen die hun nek uitsteken.

Of juist niet. Dat Greta op de barricaden gaat staan is een ongelooflijke moedige daad. Ze wordt een “uithangbord” genoemd door haar medestanders, de namen die ze krijgt van haar tegenstanders vermeld ik hier liever niet. Ze is alleszins daar waar de camera komt, of liever omgekeerd. Het gevolg: elke blik, elk woord van haar wordt uitvergroot, ze wordt opgehemeld en beschimpt.

Onlangs weer, na haar emotionele oproep aan de VN. Vooral haar tegenstanders gaan nu tekeer, grijpen naar alles, onder andere naar haar jonge leeftijd en naar de ziekte die ze meedraagt, om haar met de grond gelijk te maken.

En daar wringt het schoentje: er wordt meer over de boodschapper gesproken dan over de boodschap. Elke dag krijgen we nieuwe, wetenschappelijke bewijzen dat het niet goed gaat met het klimaat en het milieu, elke dag zeggen geleerden dat wat we beloven onvoldoende is, en dat we zelfs die beloftes niet halen. En dan blijft het heel stil bij de ontkenners van de klimaatopwarming.

Ik moet mijzelf corrigeren: voor mij vormen niet de ontkenners het probleem, het zijn degenen die herkennen dat er een probleem is maar tegelijk zeggen dat het allemaal wel oké is, dat het wel opgelost wordt. Ik zou ze de Barten noemen, die mensen die zo vastgeroest zijn in hun neoliberale droom dat ze weigeren te geloven dat juist die droom de oorzaak is van het probleem, en dat, zolang we marktgroei als de heilige Graal blijven zien, er geen oplossing kan komen aan de klimaatopwarming. Ik had bovenaan beloofd dat ik het niet over hen ging hebben, zo veel voor mij, sorry.

Probleem is ook dat het dikwijls heel stil is bij de critici van neoliberalisme als het gaat over alternatieven. Niet simpel hoor, hoe maak je de overstap van die hebzucht naar een maatschappij die welzijn, gelijkheid, respect voor de andere en voor de natuur, al die humanistische waarden boven de economie zou zetten? Is economie niet hetgeen ons welvaart brengt? Wel, alles is relatief: voor 80% van ons, westerse burgers, is dat misschien in zekere mate het geval, maar op wereldniveau zijn er zo veel slachtoffers van die hebzucht dat het niet te verantwoorden is. Te beginnen b.v. bij Afrika, waar we het continent kaalplukken, met als gevolg: dictators, uitgehongerde bevolkingen, kindsoldaten, kinderarbeid in mijnen die ertsen moeten ontginnen voor onze nieuwste smartphone, boeren die niet rondkomen omdat we goedkopere rijst op hun markt strooien, of omdat het land verdort door de klimaatopwarming die wij hebben veroorzaakt. En wij dan moeilijk doen over die transmigranten…

Zolang er mensen zullen zijn zoals BDW, die de Vlaming een goed geweten schoppen door “links” en de “transmigrant” en de “Waal” te demoniseren en de schuld van alle onheil te geven en daardoor rechts en extreemrechts slapend rijk maakt, zolang hij niet toegeeft dat zijn politieke keuzes vooral de rijkdom van de rijkste in stand houden en zelfs versterken en dat zijn discours dient om “de gewone mens” een gemakkelijke vijand te geven die zich niet kan verdedigen, zal er geen oplossing komen tot die problemen. Hij is een kei geworden in het wegmoffelen van de echte problemen en de echte schuldigen door ons op een plateau een “migratiecrisis” te presenteren. Het zou voor hem te ingewikkeld zijn om te moeten uitleggen dat wij, Westerlingen, die crisis creëren en dat het dus onze verdomde plicht is om er een oplossing, een humane oplossing, voor te bedenken. Neen, dan maar zijn trouwe Theo op ons loslaten, die met veel genoegen “de migrant” ontmenselijkt.

U kunt tegenwerpen: wat kan BDW alleen doen tegen milieuproblemen? Ik neem hem als voorbeeld, maar er zijn in alle landen mensen zoals hij, niet meteen de extremisten, neen, die goede liberalen die zich beroepen op onze westerse cultuur als een bewijs van onze superioriteit. Die ons willen laten geloven dat hun maatschappijvisie het allemaal vanzelf zal oplossen, die zelfde visie die de oorzaak is van het probleem.

Late we terugkeren naar alternatieven. Ik geloof in de wetenschap: als milieuexperts, sociologen, economen en andere experts eens samen naar een nieuw maatschappelijke visie zouden toewerken, onafhankelijk van grote bedrijven, onafhankelijk van politieke lobby’s, ik ben ervan overtuigd dat zij dit zelfs op korte termijn kunnen rechtzetten. Ik weet dat er veel theorieën bestaan (b.v. circulaire economie), maar worden die getoetst aan alle aspecten van onze samenleving? Wat zou b.v. op korte termijn het gevolg zijn van de circulaire economie voor de amazoneboeren? Of voor kinderarbeid in Azië? Of: hoe zou de mens reageren als arbeid en groei niet meer voor welvaart zouden zorgen? En kan een oplossing klein beginnen en zich verspreiden of moet er een mondiale omslag zijn?

Hierbij mijn oproep aan de wetenschap: kom samen, bedenk scenario’s, vergelijk conclusies. Maar vooral, haast u, er is niet veel tijd meer.

Niet veel tijd, niet alleen wegens de milieuproblematiek, maar ook die verrechtsing die ons rechtstreeks naar wereldconflicten leidt. Brexit, de handelsoorlog tussen de VS en China, dit zijn allemaal gevaarlijke tendensen die neigen naar: ikke ikke en de rest kan stikken. En daar komt heibel uit voort. Ik geloof dat er mensen aan de top zijn die nu denken: een goede oorlog, dat zou mij nu goed uitkomen… Wel mij niet, als je ’t mij vraagt.